Uzaktan Eğitim Kuramları - Öğretimin Sanayileşmesi Teorisi (Otto Peters)

Otto Peters, uzaktan eğitimi, öğrenmenin ve öğretimin sanayileşmesi olarak görmektedir. 1960'larda uzaktan öğrenme organizasyonlarını inceleyerek, sanayi ürünleri ile uzaktan eğitimi karşılaştırmıştır. Geleneksel, sözel, grup tabanlı eğitimin, eğitimin sanayileşmeden önceki biçimleri olduğu, uzaktan eğitimden sanayileşme devrinden önce bahsedilmediğini vurgulamaktadır.

 

Peters (1998), uzaktan eğitimin analizi için ekonomi ve sanayileşme teorilerini kullanarak yeni kategoriler (terminolojiler) önermektedir:

• Rasyonelleştirme: Zaman, güç ve para girişinin miktarını azaltmak için kullanılan yöntemler. Örneğin uzaktan eğitimde, üretim sürecinin sanayileşmesinde rasyonelleştirmenin arttırılması farklı düşünme yolları ve davranışlar geliştirilmesini sağlar.
• İş bölümü: Bir görevi daha basit bileşenlere ayırmak. Örneğin uzaktan eğitimde mevcut bilgiye göre görev dağılımı, danışmanlık, değerlendirme, performansın kaydedilmesi gibi süreçler farklı bireyler tarafından yapılır.
• Makineleştirme: İş sürecinde makineleri kullanmak. Örneğin uzaktan eğitim makinesiz düşünülemez.
• Seri üretim hattı: İşçilerin sabit kaldığı, nesnelerin onların gerisinde çalıştığı iş yöntemi. örneğin uzaktan eğitim programlarında kullanılan materyaller uzamanlar tarafından üretilir.
• Seri Üretim: Bir malın çok miktarda üretimi. Örneğin; uzaktan eğitim derslerinin seri üretimi. Bu üretim uzaktan eğitim kurumlarını, potansiyel uzaktan öğrenenlerin gereksinimlerini analiz etmelerini gerektirir.
• Ön çalışma: Her üretim sürecinde çalışanlar, materyaller arasında nasıl bir ilişki kurulacağını belirlemek. Örneğin uzaktan eğitimde başarı ön hazırlığa bağlıdır. Ön hazırlıkta, uzaktan öğrenmeye dahil olan öğretmenlerden çok alan uzmanlarının çalışmalara katılımı uzaktan öğrenme derslerinin gelişimini etkilemektedir.
• Planlama: Sistemde alınan kararlar işlerin yapılma önceliklerini belirler. Planlama, uzaktan eğitimin gelişim aşamasında önemlidir. Yerleşin bir çalışma, uzaktan eğitim programlarının bir parçası olduğunda planlama önem kazanmaktadır.
• Organizasyon: Amaç odaklı çalışmalarda genel ve kalıcı düzenlemeler oluşturmak.
• Bilimsel kontrol yöntemleri: İş süreçlerinin sistematik olarak analiz edilmesi, özellikle zamanla yapılan çalışmalarla, sonuçların ölçümler ve ampirik verilerle desteklenmesi yöntemi
• Biçimlendirme: Üretim sürecinin aşamalarını önceden belirleme.
• Standartlaştırma: Bir ürünün çeşitlerinin sınırlı sayıda üretimi ile üretimde sınırlama getirmek. Burada amaç o ürünün maçına uygun, daha ucuz veya kolay yer değiştirmesini sağlamaktır.
• İşlev değişikliği: Üretim sürecinde işçilerin iş veya rol değişimi. Uzaktan eğitimde öğretim elemanının rolündeki işlev değişimi bellidir.
• Nesnelleştirme: Üretim sürecinde öznel bir elamanın kaybı, iş düşündürücü bir dereceye taşımaktadır. Uzaktan eğitimde öğretim işlevlerinin nesnelleştirilmesi uzaktan çalışılan dersi ve tekniği belirlemektedir.
• Bir araya getirme ve merkezileştirme: Kitle üretimi ve iş bölümü için gerekli maliyetin miktarından dolayı merkezi yönetim ve pazarın tekelleşmesi söz konusudur.

Peters'a göre uzaktan öğretimin ana bileşeni iş bölümü olduğu sürece uzaktan öğretimin etkinliğinden söz edilebilir.  Peters'ın sanayileşme teorisinde öğretim süreci makineleşme ve otomasyonun artması ile kademeli olarak yeniden yapılandırılmıştır. Peters'a göre;

1. Uzaktan derslerin gelişimi en az hazırlık niteliğindeki çalışmalar kadar önemlidir - üretim sürecinden daha önce gelir.
2. Öğretim sürecinin etkinliği özellikle planlama ve organizasyona bağlıdır.
3. Dersler biçimlendirilmeli ve öğrencilerin beklentileri standartlaştırılmalıdır.
4. Öğretim süreci geniş olarak nesnelleştirilmelidir.
5. Akademisyenlerin uzaktan öğretim işlevleri, geleneksel öğretimdeki üniversite hocaları ile önemli ölçüde karşılaştırılarak değişmiştir.
6. Uzak çalışma sadece kaynakların elde edilebilirliğine ve merkezi yönetime  odaklanıldığında ekonomiktir.

Peters bu teoriyi körü körüne kabul etmiş değildir, bir takım dezavantajlarının olduğunu kabul etmektedir ancak endüstriyel yapının uzaktan öğretimi karakterize ettiğini ve bu durumun karar verme aşamalarında kullanılması gerektiğini savunmaktadır.

 

Kaynak:
Simonson, M., Smaldino, S., Albright, M., & Zvacek, S. (2012). Teaching and learning at a distance: Foundations of distance education (5th ed.). Boston, MA: Pearson.