Uzaktan Eğitim formal mi? informal mi? non-formal mi?

 

Örgün (formal) eğitim bir kurum bünyesinde öğretim programlarının, derslerin, ölçme-değerlendirme sisteminin öğrenenler dışında önceden planlanması şeklinde yapılır. Yapılandırılmış bir içerik belirli zamanlarda belirli bir yerde verilir.

 

Uzaktan eğitim uygulamaları genel olarak yaygın eğitim (non-formal) olarak değerlendirilebilir ancak bazen biçimsel olmayan (informal) olarak da düşünülebilir. Örneğin MOOC (Kitlesel Açık Çevrimiçi Ders) ile alınan dersler bir kurum için yaygın (non-formal) eğitim olarak değerlendirilebilirken, bir kişi için biçimsel olmayan (informal) eğitim olarak değerlendirilebilir. Şu anda aldığımız uzaktan eğitim tezsiz yüksek lisans programı da bu şekilde değerlendirilebilir.

 

Yüzme dersleri almak biçimsel olmayan (informal) bir eğitimdir ancak bir kurum bünyesinde belirli zamanlarda yapılandırılmış bir içerik ile birlikte veriliyorsa biçimsel (formal) olarak değerlendirilebilir.

Uzaktan eğitim, bir kurumun sorumluluğunda yürütülen, öğrenenlerin ve öğreticilerin birbirinden ayrı olduğu ve öğrencilerin, kaynakların ve öğreticilerin etkileşimli uzaktan eğitim teknolojileri ile bir araya getirildiği biçimsel eğitim/öğretim yöntemidir.

Kaynak:
Doç. Dr. Hasan Çalışkan Ders Notları, 2015, Anadolu Üniversitesi, Uzaktan Eğitim Anabilim Dalı

 

Teori (Kuram ) nedir? neden ihtiyaç duyarız? Uzaktan eğitimde teori ihtiyacı!!!

Teori (Kuram) nedir?

Herhangi bir inanç, değer ve ahlak sistemine dayanmayan, toplumsal bir olguyu açıklamaya olanak sağlayan kavramlar, ilişkiler, varsayımlar ve sınıflar bütünüdür [4].

Taşkın’a (2006) göre kuram, sistematik gözlemler sonucunda elde edilen kanıtlarla desteklenmiş ve olgulara ait davranışların nedenini açıklayan; yeni bilimsel araştırmalar için sorular üretme ve öngörüler geliştirebilme potansiyeline sahip ve modifiye edilebilen kapsamlı önermelerdir.

Örneğin Evrim Teorisi, evrimleşmenin bir sonucu olarak türlerin değişimini ve yeni türlerin oluşumunu, evrime etki eden faktörler ve mekanizmalar ile açıklayan teoridir [1].

Teorilere neden ihtiyaç duyarız?

Bilimde, sadece, yasa niteliğindeki önermelerle ifade edilen düzenlilik örüntülerini bulmak önemli değildir; aynı zamanda, bu düzenlilik örüntülerinin neden-sonuç ilişkisini açıklamak; yeni sorular üretmek ve bilimsel eylemin hedeflerini belirlemek de önemlidir. Bu da ancak teorilerle olabilmektedir [3].

Yapılan araştırma veya incelemenin bilimsel olduğunu kanıtlamak için veya kendimize özgü bir fikir, buluş veya tanımlama yapmak istediğimizde bunu bir takım gerekçelere dayandırmak isteriz. Bu gerekçeleri bilimde teoriler sağlar. Teoriler geçmişte yapılanları açıklayarak gelecekte yapılabileceklere ışık tutar.

 

Uzaktan Eğitimde Teori İhtiyacı

Teori, uzaktan eğitim alanında çalışmak için önemli bir konu çünkü alandaki uygulamaları doğrudan etkiliyor. Uzaktan eğitim Amerika'da olgunlaşan ve o ülkenin tanımları ve teorileri ile gelişmiş bir yapıdır.

 

Uzaktan eğitimin ilk uygulamaları 1840'lara dayansa da alanda teori ihtiyacı 1970'lerde hala giderilememiştir. 1986'da Holmberg, "kanıtlarla desteklenen uygulamalar hız kazandıkça uzaktan eğitimden beklenen durum ve öğretim programlarını söyleyebiliriz" demiştir. 1994'te Moore, "alandaki birçok bileşenin ayırt edilmesi ve öğrenme ve öğretme biçimlerindeki her önemli bileşenin tanımlanması için öncelikle alanın tanımlanmaya ihtiyaç duyduğunu " belirtmiştir. 1988'de Keegan, "alanla ilgili kararların verilebilmesi için alanda eksik olan kimliğin, hangi sınıra ait olduğu, yöntemler, ortam, finans, öğrenci desteği gibi konularda alınan kararlarda mihenktaşı eksikliğine  vurgu yapmıştır.

Holmberg ve Keegan, uzaktan eğitim alanının geleneksel eğitim alanını tamamlayan, ona paralel ancak farklı olduğuna dikkat çekmişlerdir.

 

Keegan (1996), "The Foundations of Distance Education (Uzaktan Eğitimin Temelleri)" adlı kitabında uzaktan eğitim teorilerini 3 gruba ayırmıştır:

• Otonomi ve bağımsızlık teorileri
• Öğretimin sanayileşmesi teorileri
• Etkileşim ve iletişim teorileri

4. kategori ise mevcut iletişim teorileri ile yayılan eğitim felsefesinin sentezinde uzaktan eğitimi açıklamaya çalışmaktadır.

Kaynaklar:

[1] https://kozmopolitaydinlar.wordpress.com/2011/05/09/evrim-teorisi-nedir-3/  Ziyaret tarihi: 17.03.2015

[2] Taşkın, Ö. (2006). Fen bilgisi eğitiminde özel öğretim yöntemleri. Samsun: Deniz Kültür.

[3] Taşkın, Ö., Çobanoğlu, E. O., Apaydın, Z., Çobanoğlu, İ. H., Yılmaz, B., & Şahin, B. (2008). Lisans Öğrencilerinin Kuram (Teori) Kavramını Algılayışları. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2), 35-51.

[4] http://www.yildiz.edu.tr/~okten/images/Dy_3.2%20Kuram%20ve%20arastirma_14.10.09.pdf  Ziyaret tarihi: 17.03.2015

Öğrenmenin şekli: Formal mi? non-formal mi? informal mi?

Formal, non-formal ve informal öğrenmeye ilişkin aşağıdaki tanımlar Prof. Dr. Lynne Chisholm’e aittir.

Formal Öğrenme

Kurumsallaşmış ve ayrılmış bir yerde yapılan amaca yönelik öğrenmedir. Öğrenme ortamı özellikle eğitim ve öğretim için tasarlanır, sektör veya konu için özellikle vasıflandırılan öğreticiler belirli bir kategorideki öğrenenlere  (yaş, seviye, uzmanlık vs.) hizmet eder. Öğrenme hedefleri daha önceden oluşturulur, öğrenme süreci genellikle görüntülenir veya değerlendirilir ve öğrenme çıktıları genellikle diploma veya sertifika şeklinde tanımlanır. Formal öğrenmelerin çoğu zorunludur.

Örneğin, geleneksel okul eğitimi, üniversite eğitimi, yüksek lisans ve doktora eğitimi vs.

Non-formal öğrenme

Eğitim ve öğrenmenin temel bir etkinlik olması gerekmediği, çok çeşitli ortam ve durumlarda yer alabilen amaca yönelik fakat gönüllü öğrenmedir. Bu öğrenme ortamları veya durumları geçici olabilir, etkinliklerde veya kurslarda alanında uzman bir ekip yer alabilir veya gönüllüler tarafından yapılabilir. Etkinlikler ve kurslar planlanır, ancak nadiren geleneksel düzende veya müfredat konuları şeklinde yapılandırılır. Genellikle belirli gruplara yönelik oluşturulur, öğrenme çıktıları veya başarılar nadiren değerlendirilir.

Örneğin biçki-dikiş kursları, sürücü kursları, çocukların spor yapması için oluşturulan yaz okulları, yabancı dil kursları vs.

İnformal öğrenme

En azından öğrenenlerin bakış açısından, bu öğrenme şekli günlük yaşamda, aile, iş ve sosyal yaşamda yer alan amaçsız öğrenmelerdir. Çıktıları vardır fakat nadiren kayıt altına alınır, asla belgelendirilmez, öğrenenlerin eğitim ve iş amacını hesaba katmadan bir an önce sonuçlarını görmek istedikleri öğrenmedir.

Örneğin, arkadaşlarımızdan, annemizden, babamızdan veya ailemizin diğer fertlerinden öğrendiğimiz herşey bu öğrenmeye girer.

Kaynak: https://www.youthpass.eu/da/youthpass/for/youth-initiatives/learn/information/non-formal-learning/

Coldeway'in Çeyrekleri: Öğrenmede zaman ve yer

Kaynak:http://distance-educator.com/spatio-temporal-models-of-distance-education/

Dan Coldeway uzaktan eğitim için dört farklı öğrenme biçimini; aynı zaman aynı yer, farklı zaman aynı yer, aynı zaman farklı yer, farklı zaman farklı yer şeklinde tanımlamaktadır (Simonson ve ark., 2009).

Öncelikle Michael Simonson'ın Dan Coldeway için yazdığı aşağıdaki metni okumanızı isterim.

http://www.infoagepub.com/products/journals/qrde/articles/4-2_txt.pdf

Eş zamansız ve eş zamanlı öğrenme aşağıdaki öğrenme biçimleri arasındaki farklılıklar incelenerek açıklanmaya çalışılmıştır.

Aynı zaman aynı yer

Zaman ve yer engeli olmayan geleneksel öğrenme biçimidir, tüm öğrencilerle belirli yer ve belli bir zamanda yüz yüze öğrenmeyi gerektirir (Im, 2006). Bunlar öğretmen merkezli, kendi kendine yeten geleneksel sınıflardır (Simonson ve ark., 2009).

Farklı zaman aynı yer

Bireysel öğrenme, öğrenme merkezinde oluşur veya aynı sınıfların çoklu bölmeleri oluşturularak öğrenciler aynı yerdeki sınıflara kendi seçtikleri zaman diliminde katılırlar. Bu yer medya merkezi veya bilgisayar laboratuvarı olabilir.

Aynı zaman farklı yer

Bu eğitim ancak telekomünikasyon sistemlerinin kullanımı ile mümkündür. Televizyon, uydu, sıkıştırılmış video, fiber optik sistemler bu eğitimde her geçen gün daha fazla kullanılmaktadır.  Bu yaklaşıma “eşzamanlı uzaktan öğrenme” denir (Simonson ve ark., 2009). Eş zamanlı e-öğrenme geleneksel sınıf eğitimine benzer. Eğitmen ve öğrenciler konferans çağrısı ile bir araya gelir, aynı web sayfasına veya çevrimiçi beyaz tahta etkinliğine bağlanır. Bu oturumlarda PowerPoint en popüler yazarlık aracıdır. Öğrenciler bilgisayardan pasif şekilde dersi dinleyip slaytları izlerken eğitmen ne gösterildiğini ve içeriğin akışını kontrol eder. İletişim mesaj panoları veya anlık mesajlaşma ile yapılır (Rosen, 2009).

Farklı zaman farklı yer

Coldeway’e göre bu öğrenme biçimi uzaktan eğitimin en saf halini oluşturmaktadır. Öğrenenler istedikleri yerde ve istedikleri zamanda öğrenebilmekte ve istedikleri zaman eğitsel materyallere ulaşabilmektedir. Bu yaklaşıma “eş zamansız uzaktan öğrenme” denir (Simonson ve ark., 2009). Kampüs ortamından uzak, iş takvimi, aile sorumlulukları, askerlik görevi, engelli olma durumu gibi nedenlerle yer ve zaman yönünden kısıtlanmış yetişkin öğrenciler tarafından tercih edilebilir (Im, 2006). Eş zamansız eğitim öğrenen merkezlidir yani internet üzerindeki yerleşik içeriğe öğrenenlerin öğrenmeye hazır oldukları her an, 7 gün 24 saat, ulaşılabilir. Ancak içeriğin tamamının geniş içerikli olduğu durumlarda derslerin sunumlarla verilmesi iyi bir seçenek olmayabilir. Çünkü gerçek ders yürütücüsü/öğretici olmadığından konuşulan konular havada kalacaktır (Rosen, 2009).

 

Kaynaklar:

Im, J. H., “Development of an E-Education Framework”, Online Journal of Distance Learning Administration, 9 (4) (2006).

Rosen, A., “e-Learning 2.0: Proven Practices and Emerging Technologies to Achieve Real Results”, AMAcom, USA, 59–90 (2009).

 

Simonson, M. R., Smaldino, S., Albright, M., Zvacek, S., “Teaching and learning at a distance: foundations of distance education”, Pearson Education, Boston, MA (2009).

 

 

Temel kavramlar

Eğitim, öğrenmemizi sağlayan deneyimlerin tümü olarak tanımlanabilir. Genellikle raslantısaldır.

 

Öğretim, belirli bir zaman diliminde belirli bir içeriğin planlı, yapılandırılmış bir şekilde belirli hedefleri gerçekleştirmesidir.

 

Eğitimdeki rasgelelik nerde mi? Öğretim yapılırken örneğin sınıfa geç gelen öğrencinin uyarılması bir eğitimdir.

 

Yetiştirme, öğrenilen becerileri kısa sürede uygulamaya dönüştürmek istediğimizde yetiştirmeden söz edebiliriz. Örneğin biçki-dikiş kursu, sürücü, kursu, yüzme kursu yetiştirme faaliyetleridir.

 

Öğretme, öğreticinin içeriği aktarma sürecidir ancak geleneksel eğitimde sadece öğretmen öğretme işini yapar denilebilirdi hatta arkadaşlar da birbirine öğretir denilebilirdi ancak günümüzde öğreticinin teknoloji kullanarak içeriği aktarması da mümkün hatta artık öğretici yerine bilgisayar, televizyon, mobil cihazlar vs. söz etmek mümkün. Ancak bunların hepsinde mutlaka bir insan faktörünün varlığından söz etmek gerekir. Dolayısı ile öğretmese içeriği aktarma işi teknolojilere yüklendi denilebilir.

Öğrenme, öğrenme çevresi (insan,TV, CD, bilgisayar vs.) ile etkileşim sonucunda elde edilen kazanımlardır.

Açık ve Uzaktan Öğrenmedeki =Açıklık=

Türkiye'de 1982 yılında kurulan Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesine yasal bir düzenleme ile devlet tarafından sürekli ve açık öğretim yapma görevi verilmiştir. Buradaki Açık Öğretim Fakültesi ismindeki açıklığın temeli İngiliz Açık Üniversitesine dayanıyor. Açık Üniversite ismindeki açıklıkta herhangi bir örgün eğitim kurumuna girememiş insanların girmesi anlamında bir açıklıktan söz edilmektedir. Ancak hepsinde yapılan iş uzaktan eğitim hatta uzaktan öğretimdir.

 

Açık ve uzaktan öğrenmedeki açıklık bir felsefe, esneklik veya öğrenenlere sunulan olanaklar olarak, uzaktan öğrenme ise zamandan ve mekandan bağımsızlık olarak düşünülebilir. Bu tip öğrenmede öğrenenlere çeşitli esneklikler tanınmaktadır. Bu açıklık aynı zamanda uzaktan eğitim açısından uzaktan öğrenme hizmeti veren kurumun gücünü tanımlamaktadır.

Açık ve uzaktan öğrenme, öğrenenlerin birbirlerinden ve öğrenme kaynaklarından zaman ve/veya mekan bağlamında uzakta olduğu, birbiriyle ve öğrenme kaynakları ile etkileşimlerinin uzaktan iletişim sistemlerine dayalı olarak gerçekleştirildiği öğrenme sürecidir (Aydın, 2011).

Açık ve uzaktan öğrenme sistemi, yüz yüze eğitim hakkı alamayan öğrencilere eğitim imkanı sunmaktadır. Açık büfe kahvaltıda çeşidin artması memnuniyeti arttırdığı gibi bu sistemde verilen eğitimde kullanılan materyal sayısı arttıkça memnuniyet artmaktadır.

 

Açık ve uzaktan öğrenme bir sistemdir. Sistematik yaklaşımda sorunu bütüncül olarak düşünmek, çözümü tüm alt sistemleri düşünerek planlamak gerekir. Sistemde her alt sistemin bir girdisi ve bir çıktısı olmalı, herhangi bir alt sistemin çıktısı diğer bir alt sistemin girdisi olacak şekilde birbirine kenetlenmiş (entegre olmuş) bir yapı  düşünülmelidir. Sitemin işleyişi için geri bildirim (feedback) mekanizması da gerekmektedir.

 

Bir Açık ve Uzaktan Öğrenme Sisteminin alt sistemleri neler olabilir?

- Kurum

- Öğreticiler

- Danışmanlar

- Teknik ekip

- İçerik uzmanları

- Öğrenenler

- Ortam, teknoloji

Kaynaklar:
Aydın, C. H. (2011). Açık ve uzaktan öğrenme: öğrenci adaylarının bakış açısı. Ankara: Pegem Akademi.